Американски план: 28 точки за мир меѓу Русија и Украина

САД силно ја притискаат Украина што поскоро да прифати мировен план договорен од администрацијата на американскиот претседател Доналд Трамп и Москва за да се стави крај на војната, пишува „Фајненшл тајмс“ (ФТ), повикувајќи се на украински функционери.

Украински функционери и лице запознаено со процесот го споредија американскиот пристап со агресивниот притисок што Вашингтон го вршеше оваа година врз претседателот Володимир Зеленски да прифати договор за правата на минералните богатства, наведува весникот.

Според „Фајненшл тајмс“, мировниот план од 28 точки, одобрен од Трамп и развиен од американски и руски преговарачи, предвидува големи отстапки од Украина, кои ги надминуваат нејзините долгогодишни „црвени линии“. ФТ ги пренесува сите точки од договорот.

1. Суверенитетот на Украина ќе биде потврден.
2.  Ќе биде склучен сеопфатен и целосен договор за ненапаѓање меѓу Русија, Украина и Европа. Сите нејаснотии од последните 30 години ќе се сметаат за решени.
3. Се очекува Русија да не ги напаѓа соседните земји и НАТО да не се проширува понатаму.
4. Ќе се одржи дијалог меѓу Русија и НАТО, со посредство на Соединетите Американски Држави, за да се решат сите безбедносни прашања и да се создадат услови за деескалација со цел да се обезбеди глобална безбедност и да се зголемат можностите за соработка и идниот економски развој.
5. Украина ќе добие сигурни безбедносни гаранции.
6. Големината на Вооружените сили на Украина ќе биде ограничена на 600.000 припадници.
7. Украина се согласува во својот устав да впише дека нема да се приклучува кон НАТО, а НАТО се согласува во своите статути да вклучи одредба дека Украина во иднина нема да биде примена.
8. НАТО се согласува да не стационира војски во Украина.
9. Европски борбени авиони ќе бидат стационирани во Полска.
10. Американска гаранција:
    – САД ќе добијат надоместок за гаранцијата.
    – Ако Украина ја нападне Русија, ќе ја изгуби гаранцијата.
    – Ако Русија ја нападне Украина, покрај одлучниот координиран воен одговор, сите глобални санкции ќе бидат вратени, признавањето на новите територии и сите други придобивки од овој договор ќе бидат повлечени.
    – Ако Украина без причина испука ракета врз Москва или Санкт Петербург, безбедносната гаранција ќе се смета за неважечка
11. Украина е подобна за членство во ЕУ и ќе добие краткорочен преференцијален пристап до европскиот пазар додека ова прашање се разгледува.
12. Моќен глобален пакет мерки за обнова на Украина, вклучувајќи, но не ограничувајќи се на:
    a. Создавање Фонд за развој на Украина за инвестирање во брзорастечки индустрии, вклучително технологија, центри за податоци и вештачка интелигенција.
    б. Соединетите Американски Држави ќе соработуваат со Украина за заедничка обнова, развој, модернизација и управување со гасната инфраструктура на Украина, вклучително гасоводи и складишта.
    в. Заеднички напори за рехабилитација на воените погодени подрачја за обнова, реконструкција и модернизација на градовите и станбените области.
    г. Развој на инфраструктурата.
    д. Експлоатација на минерали и природни ресурси.
    ѓ. Светска банка ќе развие посебен пакет за финансирање за да се забрзаат овие напори.
13. Русија ќе биде реинтегрирана во глобалната економија:
    a. Укинувањето на санкциите ќе се дискутира и договорува поетапно и случај-по-случај.
    б. Соединетите Американски Држави ќе склучат долгорочен договор за економска соработка за меѓусебен развој во областите на енергетика, природни ресурси, инфраструктура, вештачка интелигенција, центри за податоци, проекти за вадење ретки земјени метали во Арктикот и други меѓусебно корисни корпоративни можности.
    в. Русија ќе биде поканета повторно да се приклучи кон Г8.
14. Замрзнатите средства ќе се користат на следниов начин: 100 милијарди американски долари од замрзнатиот руски имот ќе бидат инвестирани во напорите предводени од САД за обнова и инвестирање во Украина. САД ќе добијат 50 отсто од профитот од овој потфат. Европа ќе додаде 100 милијарди американски долари за да се зголеми износот на расположливи инвестиции за реконструкција на Украина. Остатокот од замрзнатите руски средства ќе бидат инвестирани во посебен американско-руски инвестициски фонд кој ќе спроведува заеднички проекти во одредени области. Овој фонд ќе биде насочен кон зајакнување на односите и зголемување на заедничките интереси за да се создаде силен поттик за да не се врати конфликтот.
15. Ќе биде формирана заедничка американско-руска работна група за безбедносни прашања за да ги промовира и обезбеди сите одредби од овој договор.
16. Русија со закон ќе го впише својот принцип на ненапаѓање кон Европа и Украина.
17. Соединетите Американски Држави и Русија ќе се договорат да ја продолжат важноста на договорите за неширење и контрола на нуклеарното оружје, вклучително и Договорот СТАРТ I.
18. Украина се согласува да биде ненуклеарна држава во согласност со Договорот за неширење на нуклеарното оружје.
19. Нуклеарната централа Запорожје ќе биде пуштена во работа под надзор на МАГАТЕ, а произведената електрична енергија ќе се дистрибуира подеднакво меѓу Русија и Украина – 50:50.
20. И двете земји се обврзуваат да спроведат образовни програми во училиштата и општеството насочени кон промовирање на разбирањето и толеранцијата кон различните култури и елиминирање на расизмот и предрасудите:
    a. Украина ќе ги усвои правилата на ЕУ за верска толеранција и заштита на јазичните малцинства.
    б. И двете земји ќе се согласат да ги укинат сите дискриминаторски мерки и да ги гарантираат правата на украинските и руските медиуми и образованието.
    в. Сета нацистичка идеологија и активности мора да бидат отфрлени и забранети.
21. Територии:
    a. Крим, Луганск и Доњецк ќе бидат признати de facto како руски, вклучително и од страна на Соединетите Американски Држави.
    б. Херсон и Запорожје ќе бидат замрзнати по линијата на контакт, што ќе значи de facto признавање по линијата на контакт.
    в. Русија ќе се откаже од другите договорени територии што ги контролира надвор од петте региони.
    г. Украинските сили ќе се повлечат од делот на Доњецката област што моментално го контролираат, а оваа зона на повлекување ќе се смета за неутрална демилитаризирана тампон-зона, меѓународно призната како територија што ѝ припаѓа на Руската Федерација. Руските сили нема да влегуваат во оваа демилитаризирана зона.
22. По договорените идни територијални аранжмани, и Руската Федерација и Украина се обврзуваат да не ги менуваат овие аранжмани со сила. Сите безбедносни гаранции нема да важат во случај на прекршување на оваа обврска.
23. Русија нема да ѝ пречи на Украина да ја користи реката Дњепар за трговски активности, а ќе бидат постигнати договори за слободен транспорт на жито преку Црното Море.
24. Ќе биде формиран хуманитарен комитет за решавање на преостанатите прашања:
    a. Сите преостанати затвореници и тела ќе бидат разменети по принцип „сите за сите“.
    б. Сите цивилни затвореници и заложници ќе бидат вратени, вклучително и децата.
    в. Ќе биде спроведена програма за обединување на семејствата.
    г. Ќе бидат преземени мерки за олеснување на страдањата на жртвите од конфликтот.
25. Украина ќе одржи избори за 100 дена.
26. Сите страни вклучени во овој конфликт ќе добијат целосна амнестија за своите постапки за време на војната и ќе се согласат да не поднесуваат никакви барања или да разгледуваат жалби во иднина.
27. Овој договор ќе биде правно обврзувачки. Неговото спроведување ќе биде следено и гарантирано од Советот за мир, предводен од претседателот Доналд Џ. Трамп. За прекршоците ќе бидат воведени санкции.
28. Штом сите страни се согласат со овој меморандум, прекинот на огнот ќе стапи во сила веднаш откако двете страни ќе се повлечат на договорените точки за да започне спроведувањето на договорот.

Фт наведува дека украинските функционери велат дека администрацијата на Трамп го информирала Зеленски и неговиот тим дека Белата куќа работи со „агресивна“ временска рамка за предлогот да биде финализиран до крајот на годината.

Според нив, американските функционери очекуваат Зеленски да го потпише договорот пред Денот на благодарноста, односно до четврток следната недела, со цел мировниот договор да биде презентиран во Москва веќе овој месец и да биде склучен на почетокот на декември.

Сепак, тој рок се смета за многу малку веројатен, бидејќи функционери од кабинетот на украинскиот претседател рекоа дека неколку точки од предлогот претставуваат јасни црвени линии за Украина. Тие додадоа дека работат на контрапредлози за американската страна. Се очекува и отпор од украинското цивилно општество кон секој договор што би можел да се смета за капитулација или како план што оди во корист на Москва, пишува ФТ.

„Тоа е Договор за минерали 2.0“, рече висок украински функционер, мислејќи на договорот меѓу Киев и Вашингтон склучен претходно оваа година, со кој САД добија права на клучните украински минерали.

Од кабинетот на Зеленски вчера објавија дека САД официјално ѝ го предале мировниот план на Украина. „Претседателот на Украина официјално доби нацрт-план од американската страна, кој, според проценката на американската страна, може да помогне во повторното заживување на дипломатијата“, се вели во соопштението.

Се додава дека Киев „се согласил да работи на одредбите од планот на начин што ќе овозможи праведен крај на војната“, а Зеленски очекува разговор со Трамп „за постоечките дипломатски можности и клучните точки неопходни за постигнување мир“.

Портпаролката на Белата куќа, Каролин Левит, рече дека специјалниот пратеник на Трамп, Стив Виткоф, и американскиот државен секретар, Марко Рубио, „тивко“ работеле на мировниот план последниот месец. – Претседателот го поддржува овој план, рече таа. – Тоа е добар план и за Русија и за Украина, и веруваме дека треба да биде прифатлив за двете страни. Работиме многу интензивно за да го финализираме, порача Левит.

Европската Унија реагираше со повик Европа и Украина да бидат вклучени во преговорите. – Не слушнавме за никакви отстапки од руската страна, изјави Каја Калас, високата претставничка на ЕУ за надворешна политика, пренесе „Фајненшл тајмс“.

Британскиот премиер Кир Стармер додаде дека се фокусира на „праведен и траен мир“ за Украина. – Тоа се заснова на принципот дека за иднината на Украина мора да одлучи Украина, и мора да се држиме до тоа, рече Стармер.

Американската иницијатива доаѓа во време кога политичката позиција на Зеленски е ослабена поради корупциски скандал што принуди двајца министри на оставки. Вчера, Зеленски се состана со американска воена делегација предводена од министерот за војска, Даниел Дрискол, истакната личност во Пентагон и близок сојузник на потпретседателот Џеј Ди Венс.

Подоцна Зеленски на платформата Икс потврди дека разговарал за мировниот план со Дрискол.

Портпаролот на американската војска, полковник Дејв Батлер, им рече на новинарите во Киев дека Дрискол и Зеленски „постигнале договор за агресивен рок за потпишување“ на мировниот план. 

Друг американски функционер рече дека Дрискол го поместил своето планирано патување во Украина за околу еден месец порано, откако Белата куќа минатата недела го замолила „да помогне да се започнат мировните преговори и да послужи како мисија за утврдување факти“. Тој додаде дека секретарот на американската војска планира разговори и со руската страна „за да може да има исти разговори и од нивна страна и да нѐ доведе чекор поблиску до мирот“.

Зеленски е под сѐ поголем притисок да ја прифати дипломатската иницијатива на администрацијата на Трамп во време кога украинските сили губат позиции на исток, а руските ракетни напади ја уништуваат енергетската инфраструктура на земјата, посочува ФТ.

Украинските функционери досега постојано јасно кажуваа дека отстапките како предавање територија под контрола на украинските сили се неприфатливи за јавноста. Опозициските групи во Киев повикуваат на смена на моќниот шеф на кабинетот, Андриј Јермак, и на оставка на целата влада.

Зеленски синоќа требаше да одржи партиски состанок, а пратениците за „Фајненшл тајмс“ изјавија дека биле замолени да се воздржат од поставување „политички“ прашања, што укажува на тензии во власта. Тие додадоа дека десетици пратеници ја поддржуваат смената на Јермак и подлабоки кадровски промени.

Според Би-Би-Си, голем удел во изработката на планот имал Кирил Дмитриев, 50-годишен руски дипломат со длабоко познавање на САД. Како шеф на Рускиот фонд за директни инвестиции, Дмитриев стана важен соговорник во разговорите со специјалниот американски пратеник, Стив Виткоф.

Нацртот на мировниот план, произлезе од тридневната средба меѓу Дмитриев и Виткоф во Мајами, а тој содржи предлози кои многумина ги гледаат како пресликување на желбите на рускиот претседател Владимир Путин, наведува Би-Би-Си.

Дмитриев добро ги познава САД, каде што се школувал и работел, но и модерна Украина, со оглед на тоа што пораснал во Киев. Ова познавање на американскиот и украинскиот менталитет го прави ретка појава во руската дипломатија. 

ноември 22, 2025