Свет
Лав XIV и Вартоломеј сакаат дијалог, но што е со верниците?
(ТО ВИМА)
Историското одбележување на 1700-годишнината од Првиот Вселенски собор потсети на времето на христијанското единство, но баластот од минатото силно ги оптоварува напорите за негово обновување.
Иако патот кон дијалогот меѓу православните и римокатолиците започна пред 60 години и во тој период е постигнат значителен напредок, единството останува побожна желба.
Ова беше пораката во сржта на историската Заедничка декларација од 28 ноември, издадена од папата Лав XIV и Вселенскиот патријарх Вартоломеј.
Ова е најновата од долгата серија папско-патријархални декларации, првата издадена од папата Јован VI и вселенскиот патријарх Атинагора на 7 декември 1965 година.
Средбата на Лав и Вартоломеј беше по сите стандарди историска, особено поради нивното истовремено изговарање – на 28 октомври на англиски јазик во Никеја (Изник, Турција) – на Симболот на верата или догматскиот Симбол на верата што сè уште ги обединува, но и рзаединува римокатолиците, источните православни и другите христијански конфесии.
Тоа е основа и почетна точка на патот кон помирување и единство – „Заедничката чаша“ како што се нарекува заедничкото примање на Светата Причест.
Единството е императив изразен од Христос
Во декларацијата, единството е опишано како императив што произлегува од молитвата што Исус Христос му ја упати на Отецот: „За да бидат сите едно, како што си Ти, Оче, во Мене, и Јас во Тебе… за да поверува светот“ (Јован 17:21).
„Следејќи го примерот на нашите почитувани претходници и почитувајќи ја волјата на нашиот Господ Исус Христос, продолжуваме да одиме со цврста решителност по патот на дијалогот, во љубов и вистина (види Еф. 4:15), кон посакуваното враќање на целосна заедница меѓу нашите сестрински цркви“, се вели во декларацијата.
Цел на заедничко славење Велигден
Еден чекор кон зближување, што некогаш изгледаше незамисливо, би бил заедничкото славење на Велигден, досега попречено од различните црковни календари на двете цркви.
Папата Лав неодамна ја изрази решителноста да се стреми кон оваа цел.
„Наша заедничка желба е да го продолжиме процесот на барање можно решение за заедничко славење на Празникот на празниците секоја година. Се надеваме и се молиме сите христијани, „во сета мудрост и духовно разбирање“ (Кол. 1:9), да се посветат…“, се наведува во заедничката декларација.
Потреба од заеднички христијански фронт во светот опустошен од војни
Во нивната заедничка изјава, двајцата црковни претстојатели директно се осврнаа на тешкотиите што се својствени за убедување на нивните стада дека патот кон помирување е библиски императив.
„Ги охрабруваме оние кои сè уште се двоумат да [прифатат] каква било форма на дијалог, да го слушнат она што Духот им го кажува на црквите: [„Кој има уши, нека чуе што Духот им го кажува на црквите“ (Откровение 2:29)], во сегашните историски околности, да му претставиме на светот обновено сведоштво за мир, помирување и единство.“
Симболичната посета на Либан
Важноста на единството на христијанството и пораката за мир и братска љубов што ја нуди на светот опседнат со повеќекратни, смртоносни војни, постојано ја нагласуваа Лав и Вартоломеј во нивните изјави.
Симболичната посета на Лав на долго време разорениот од војни Либан (со христијанско малцинство кое сочинува 37 проценти од населението) на неговото прво апостолско патување, има за цел да ја нагласи таа порака.
Товарот на минатото: Дијалогот продолжува, но дали верниците се подготвени?
Освен теолошките и црковните прашања што ги разделуваат, што за некој надворешен набљудувач може да изгледаат безначајно со оглед на истата вера во четирите евангелија и заедничкиот Симбол на верата, верниците на источните и западните цркви воопшто не изгледаат подготвени за нешто што се приближува кон целосно помирување.
Со векови, вклучувајќи го и 20-тиот век, но и денес, источноправославните епископи и свештеници ги учеле верниците дека папите и нивните следбеници се еретици.
Според нив, Рим направил огромни промени во теологијата на единствената христијанска црква – растргната од трагедијата на Големиот раскол од 1054 година – укинувајќи ја апостолската традиција на соборност (колективно донесување одлуки на Соборите), правејќи го папата апсолутен религиозен и световен владетел (шеф на државата Ватикан и владетел на папските држави, кои се протегале на поголемиот дел од модерна Италија со векови во минатото).
Четвртата крстоносна војна и извинувањето на папата Јован Павле II
Покрај тоа, длабоките рани од безмилосното ограбување на Цариград од страна на римокатолиците во Четвртата крстоносна војна во 1204 година (и нивните напади врз православните христијани) – кои наводно оделе во Ерусалим за да го ослободат од муслиманската власт – сè уште се длабоко вкоренети во свеста на православните, особено во Грција.
Крстоносците убивале, ограбувале и ги краделе највредните богатства на најголемиот и најбогат град во светот (многу од украденото и денес е во музеите во Венеција). Тие продолжија да го основаат Латинското царство.
Папата Јован Павле II, при посетата на Атина во мај 2001 година, изрази жалење за ограбувањето на Цариград од страна на католичките крстоносци и страдањата што им го предизвикале на православните христијани.
Православните ги сметаат за расколници
Од своја страна, Римокатоличката црква и нејзините верници ги сметаат православните за расколници, кои од 1054 година одбиваат да се вратат под јурисдикција на највисокиот престол на христијанството, оној на водечкиот апостол Петар („На оваа карпа ќе ја изградам мојата црква“, евангелистот Матеј го цитира Исус Христос.)
Тој цитат е основа на папскиот примат.
Рим, исто така, го обвини Вселенскиот патријарх Михаил I за голем број тешки теолошки и црковни ереси.
Папската була поставена на олтарот на Света Софија го започнува расколот
Во момент на голема драма, во 1054 година, кардиналот Умберт (амбасадор на папата во Цариград) во име на папата Лав IX, влезе во олтарот на Света Софија – најголемата црква во христијанството во тоа време и архитектонско чудо – и ја постави папската була за екскомуникација.
„Анатема Мараната“ – „Проклети да сте, Господ доаѓа“, беше објавено. Вториот збор е на арамејски, јазикот што го зборувал Исус, земен од Првото пoслание на апостол Павле до Коринтјаните.
Партиајрхот Михаил возврати една недела подоцна.
