Истражување на Центар за современа политика: Пад на довербата на граѓаните на Србија во ЕУ

Ако следната недела се одржи референдум за членството на Србија во Европската унија, опцијата за пристапување би победила тесно, но сепак продолжува трендот на опаѓање на поддршка за ЕУ во Србија. Тоа се нагласува во анкетата на јавното мислење спроведена овој месец на Центарот за современа политика, сопственик на порталот Современа политика. 

Во анализата на податоците, може да се видат и генерациски разлики – помладите испитаници се повеќе склони да го поддржат членството во ЕУ на референдум, додека противењето на членството е претпочитано кај постарите луѓе.

Според анкетата, доколку следната недела се одржи референдум за членство во ЕУ, 35,8 отсто од испитаниците би гласале за пристапување, а 33 отсто би гласале против. Повеќе од една петтина од испитаниците, 22,4 отсто, во моментов не знаат како би гласале, додека 8,8 отсто велат дека не би гласале.

Тој резултат се вклопува во трендот што покажува забележителен пад на поддршката за членство во ЕУ во Србија во изминатите години.

Според анкетите на јавното мислење достапни на веб-страницата на Министерството за европски интеграции, што беа објавени до 2022 година, пред 15 години позитивниот одговор на референдумско прашање беше речиси 70 отсто, а со години редовно беше над 50 отсто.

Анкетата беше спроведена телефонски во периодот од 3 до 11 декември 2025 година, на репрезентативен примерок од 1.000 испитаници. 

Според возраста на испитаниците, може да се види дека опцијата „за“ има мнозинство поддршка кај граѓаните под 50 години, додека опцијата „против“ води кај постарите граѓани.

Најмладите испитаници, на возраст од 18 до 29 години, покажуваат најмалку противење на членството – 18,7 отсто. Спротивно на тоа, најниската поддршка за членство – 20,5 отсто – е забележана кај најстарите испитаници, оние над 70 години.

Најмладите испитаници имаат и најголем дел од оние кои не знаат како да гласаат – речиси една третина. Поддршката за членство во таа возрасна група е 41,9 отсто.

Коментирајќи ги наодите, Бојана Селаковиќ, координаторка на Националната конвенција за ЕУ ​​(NKEU), наведува дека податоците јасно ја побиваат тезата дека младите во Србија се антиевропски настроени.

„Она што често се погрешно толкува како став против ЕУ е всушност поголем процент на неодлучни во оваа категорија. Младите во Србија не ја перцепираат ЕУ како апстрактен цивилизациски мит, бидејќи тие се единствената генерација што ја зема ЕУ здраво за готово како инструмент на животните шанси: мобилност, отсуство на граници, образование, пазар на трудот, правна безбедност“, вели Бојана Селаковиќ.

Според неа, кога овие елементи не се јасно артикулирани во проевропски идентитет, односно кога домашната политика свесно го поткопува нивниот европски префикс, тие можеби не се свесни дека сите овие придобивки се резултат на процесот на европска интеграција.

Како што истакна таа, вистинското опаѓање на довербата не се наоѓа кај младите луѓе, туку кај генерацијата од 50 до 60 години.

„Зборуваме за генерацијата која, по 5 октомври, имаше најголеми очекувања за европската интеграција на Србија. Во текот на следните 25 години, таа надеж беше систематски потрошена. Нивниот скептицизам не е идеолошки, туку искуствен“.

Бојана Селаковиќ проценува дека фактот што една петтина од граѓаните немаат мислење за пристапувањето во ЕУ зборува за длабока конфузија и информациски вакуум.